§6.4 De Kieswet
Paragraaf 6.4 nog eens herhalen? Bekijk hieronder het instructiefilmpje bij deze paragraaf.
Op deze pagina bij paragraaf 6.2 heb je al kunnen lezen hoe de Kiesraad ervoor zorgt dat alles gaat volgens de spelregels van het Nederlandse kiesstelsel. Deze regels liggen vast in de Kieswet. Zoals je kunt zien is de Kieswet vrij lang en voor jou als leerling, maar ook voor volwassenen misschien moeilijk te begrijpen. Daarom vroeg minister Plasterk in 2014 om een makkelijkere uitleg van de Kieswet. Via deze pagina kun je voor alle onderdelen van de Kieswet een uitleg vinden met de verwijzing naar het wetsartikel.
Een wet moet compleet zijn en dat geldt ook voor de Kieswet. Zo staat er bijvoorbeeld in de Kieswet in artikel J 26 dat je het witte stipje dat vóór de kandidaat van je keuze staat, rood moet maken. Ook staat er in de Kieswet dat iemand in het stemlokaal niet beïnvloed mag worden en dus mag je niet met zijn tweeën in één stemhokje gaan stemmen. Officieel mogen kinderen dus ook niet mee met een van hun ouders het stemhokje in, maar op deze pagina legt de Kiesraad uit dat het wel mag als zeker is dat degene die stemt er niet door beïnvloedt wordt.
In 2014 was het woord stemfie in de race om het woord van het jaar te worden. Een stemfie is een selfie met je ingevulde stembiljet, waarop anderen dus kunnen zien wat je gestemd hebt. Bij gemeenteraadsverkiezingen in 2014 maakten mensen massaal zo’n stemfie. Daarna adviseerde de Kiesraad de regering om deze stemfies te verbieden. Mensen zouden hierdoor namelijk hun stem kunnen ‘verkopen’ en dan achteraf via een foto kunnen bewijzen op wie ze gestemd hebben. Dat verbod is er niet gekomen en dus mag je een foto maken in het stemhokje. Dat betekent niet dat mensen gedwongen mogen worden om zo’n foto te maken of omgekocht mogen worden. Dat is namelijk strafbaar volgens het Wetboek van Strafrecht in artikel 125 en 126.
In de Kieswet staan alle regels rondom verkiezingen voor de Eerste Kamer, Tweede Kamer, provinciale staten, waterschappen, gemeenteraden, eilandsraden en het Europees Parlement. In dit informatieve filmpje legt de Kiesraad uit welke regels er allemaal zitten aan het stemmen en hoe je bijvoorbeeld iemand anders jouw stem kunt laten uitbrengen.
Iedere Nederlander die mag stemmen, die kiesgerechtigd is, krijgt uiterlijk twee weken voor de verkiezingen een stempas thuis bezorgd. Deze brief heb je nodig om te kunnen stemmen, samen met een identiteitsbewijs. In de Kieswet staat ook dat je moet stemmen in de gemeente waar je woont. Ook is er geregeld dat mensen die in het buitenland zijn tijdens de verkiezingen, kunnen stemmen via een brief. Op deze pagina wordt uitgelegd wanneer je kiesgerechtigd bent, zoals dat in de Kieswet in hoofdstuk B staat.
Alles wat in de Kieswet staat, staat vast en is niet makkelijk te veranderen. Als de regering dat wel wil, moet er eerst geëxperimenteerd worden. Deze regels zijn niet voor niks zo streng. Stemmen is een belangrijk deel van de Nederlandse democratie en hoe dat allemaal is vastgesteld kan niet zomaar veranderd worden. Minister Ollongren wil in 2021 experimenten uitvoeren waar kiezers met een beperking tijdens het stemmen geholpen worden. Nu mag dat nog niet, omdat de Kieswet beïnvloeding door anderen wil voorkomen. Kiezers met een lichamelijke beperking, die niet zelf een rondje kunnen inkleuren mogen al wel geholpen worden.
In de Kieswet gaat het vaak over de dag van kandidaatstelling. Dat is de dag waarop politieke partijen die mee willen doen aan de Tweede Kamerverkiezingen een lijst moeten inleveren met de namen van de personen die kandidaat zijn voor de Tweede Kamerverkiezing voor hun partij. Meer over deze kandidaatstelling lees je hier. Precies 44 dagen na deze dag van kandidaatstelling vinden de verkiezingen plaats, zoals in artikel J 1 in de Kieswet staat. De verkiezingen zijn in Nederland vaak op woensdag.
terug naar hoofdstuk 6naar §6.4 verkiezingen en samenstelling parlement