§5.5 Etnisch profileren
Etnisch profileren is volgens Van Dale: ‘de etnische afkomst een rol laten spelen, bv. bij politiewerk’. Etnische minderheden worden vaker gecontroleerd door de politie dan witte Nederlanders terwijl daar eigenlijk geen reden voor is, en daarom is het discriminatie. Amnesty International, een organisatie die opkomt voor mensenrechten, definieert etnisch profileren als volgt: ‘het gebruik door de politie van criteria of overwegingen omtrent ras, huidskleur, etniciteit, nationaliteit, taal en religie bij opsporing en rechtshandhaving – zowel op operationeel als organisatorisch niveau – terwijl daarvoor geen objectieve rechtvaardiging bestaat’.
De politie liet in 2016 onderzoeken in hoeverre er sprake was van etnisch profileren door henzelf. Uit het onderzoek genaamd ‘Boeven vangen‘ bleek dat hier inderdaad sprake van was. Etnisch profileren is in strijd met Artikel 1 uit de Grondwet, waarin staat dat iedereen in gelijke gevallen gelijk behandeld moet worden (zie paragraaf 5.4 in het lesboek). Sinds 2016 is het onderwerp etnische profilatie veel in het nieuws, omdat rapper Typhoon en keeper Kenneth Vermeer werden stil gezet door de politie op basis van de combinatie tussen hun huidskleur en dure auto. In het onderstaande filmpje van NOS op 3 gaat het over deze situatie van Typhoon en wordt etnisch profileren nog meer uitgelegd.
In 2017 kreeg de politie 46 meldingen van etnisch profileren en in 2018 waren dit er 43. Als je dit vergelijkt met de tienduizenden controles die per jaar worden gehouden, is het niet zo veel. Maar niet iedereen zal melding maken van etnische profilatie, misschien omdat ze denken dat dat toch niet helpt. Zoals je in het filmpje hebt kunnen horen, wil de politie wel graag dat mensen het melden. Ze willen het serieus aanpakken en daarom kunnen mensen sinds december 2016 etnisch profileren melden in de app van de politie. De organisatie Control Alt Delete zet zich in om etnisch profileren tegen te gaan. Ze organiseren bijeenkomsten, helpen mensen met het indienen van een klacht en maken films over etnisch profileren. Control Alt Delete is kritisch over dit indienen van klachten bij de politie. Volgens hen is het indienen van een klacht erg omslachtig en is het aantal klachten geen goede indicatie van de grootte van het probleem.
In mei 2019 besloot de Autoriteit Persoonsgegevens een onderzoek te starten naar etnisch profileren door de Belastingdienst in het toekennen van kinderopvangtoeslag. De aanleiding hiervoor waren klachten over het bijhouden van de tweede nationaliteit van ouders door de Belastingdienst, die in 2014 de kinderopvangtoeslag bij honderden gezinnen stopzette. In 2020 werd duidelijk dat de tweede nationaliteit een officieel selectiecriterium was om te bepalen of er een verhoogde kans was op fraude.
Etnisch profileren is niet alleen iets waar in Nederland over gesproken wordt. In de Verenigde Staten was Michael Bloomberg de burgemeester van New York tussen 2002 en 2013. In die tijd hanteerde de politie een stop-en-fouilleer beleid, wat door veel mensen als etnisch profileren werd gezien. Politieagenten mochten mensen namelijk preventief fouilleren of oppakken. Uit sommige cijfers blijkt dat donkere mensen het meest werden aangehouden en dat meer dan de helft van hen onschuldig was. In november 2019 heeft Bloomberg zijn excuses aangeboden voor dit politiebeleid.
Misschien ken je het programma De Luizenmoeder wel. Deze comedyserie over het gedrag van ouders en kinderen op de basisschool. In het filmpje hieronder zie je een stukje uit De Luizenmoeder dat gaat over etnisch profileren.