§ 4.5 Het essay van het SCP
Het essay van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) waar in het boek in §4.5 naar verwezen wordt, is geschreven door de voormalig directeur van het SCP, Kim Putters. Hij schreef het in 2014, toen in Nederland de omslag van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving bezig was (net als nu het geval is). Hij vond dat mensen nog niet alle kanten van de participatiesamenleving begrepen en besloot daarom om er meer over op te schrijven.
De participatiesamenleving gaat volgens Putters niet alleen maar om meer inzet, meer participeren, maar het kan ook gaan om een andere manier daarvan. In het essay komen de vier terreinen van participatie aan bod, die in het lesboek ook al besproken zijn: mantelzorg, vrijwilligerswerk, arbeid en beleidsbeïnvloeding. Putters noemt hierbij dat we bij een participatiesamenleving vooral denken aan vrijwilligerswerk en mantelzorg. In debatten gaat het vaak over mantelzorg en wat een oplossing dat zou zijn voor de zorgkosten die steeds hoger worden. Ook vrijwilligerswerk komt dan vaak aan de orde, wat kan zorgen voor meer binding in de samenleving. Deze twee terreinen had je zelf misschien ook wel in gedachten toen het ging over een participatiesamenleving. Maar wat Putters laat zien, is dat arbeid en beleidsbeïnvloeding er ook bij horen.
Arbeid is een manier van participeren, waarbij te zien is dat werken steeds vaker gecombineerd wordt met andere dingen zoals mediagebruik. We zijn meer aan het multitasken. Ook zijn banen steeds minder vaak ‘vast’, zoals je in het boek ook al hebt kunnen lezen. Al met al maakt het dat er meer lenigheid nodig is. Het lukt alleen niet iedereen om werk te vinden. Niet-westerse allochtonen vormen een van de groepen in de samenleving die relatief vaak werkloos zijn. Ze worden minder vaak op sollicitatiegesprek uitgenodigd, waardoor ze een kwetsbare positie hebben in de maatschappij. In de grafiek hieronder zie je de werkloosheid voor verschillende groepen in de samenleving.
Beleidbeïnvloeding is het vierde en laatste terrein waarop mensen kunnen participeren. Beleidbeïnvloeding gaat over meebeslissen, het uitoefenen van invloed. Een voorbeeld is stemmen op een politieke partij bij de gemeenteraadsverkiezingen of de Tweede Kamer verkiezingen. Meer dan de helft van de bevolking is niet actief bij deze vorm van participatie, maar zouden dat wel willen. Mensen zijn eerder geneigd om hier wel aan deel te nemen als er persoonlijk contact is, als ze een gevoel van autonomie hebben en wanneer er een waarderende houding is. Beleidsbeïnvloedende participatie wordt nu vooral gedaan door mensen van middelbare leeftijd, mensen met een vrij hoog inkomen of opleidingsniveau, kerkgangers en autochtonen.